Helpen zinkpastilles bij COVID-19?
Gezien de huidige pandemie is de zoektocht naar mogelijke preventieve en therapeutische antivirale strategieën van bijzonder en dringend belang, dus hoe zit het met zink, waarvan bekend is dat het in sommige gevallen werkt tegen virussen en ontstekingen?
Ik keek ernaar als mogelijke behandeling nadat de factcheck-website Snopes bevestigde dat een bekende viroloog daadwerkelijk de aanbeveling deed, afgelopen februari, om zinkpastilles in te slaan.
Hij baseerde zijn vermoeden op de werkzaamheid van zink bij verkoudheid, waarvan tot 29% wordt veroorzaakt door coronavirussen.
Het achtergrondverhaal daarbij is echt schattig: een meisje van drie jaar oud kreeg chemotherapie voor leukemie –waar een laag zinkgehalte kenmerkend is– en wilde geen zinksupplementen slikken.
Ze had een lage weerstand en was net verkouden geworden.
In plaats van het supplement in te nemen, liet ze het smelten in haar mond en de verkoudheid leek in een paar uur verdwenen.
OK, schattig verhaaltje, maar deze waarneming was voor haar eigen vader de aanleiding voor het opzetten van de eerste gerandomiseerde, dubbelblinde placebo-gecontroleerde proef met zinkpastilles voor gewone verkoudheid.
Dat was het begin, maar sindsdien zijn er meer dan een dozijn gerandomiseerde, gecontroleerde proeven gepubliceerd waar onderzoekers ontdekten dat zink inderdaad helpt ter vermindering van zowel de duur als de ernst van gewone verkoudheid, indien ingenomen binnen 24 uur na het opkomen van de eerste symptomen.
Zinkpastilles blijken de verkoudheid met zo'n drie dagen te bekorten, met aanzienlijke vermindering van neusverstopping, heesheid en hoesten.
De resultaten van zink voor verkoudheid worden vaak beschreven als gemengd, maar dat blijkt te komen doordat sommige studies zinkpastilles gebruiken die extra ingrediënten bevatten, zoals citroenzuur dat sterk bindend werkt op zink, zodat er (bijna) niets van het zink vrijkomt.
Ze smaken beter, maar wat heb je daaraan als je het zink dan niet binnenkrijgt?
Wat is dus de beste manier om zink in te nemen als je verkouden bent?
Pastilles met zo'n 10 tot 15 mg zink, overdag elke twee uur innemen voor enkele dagen, meteen na het begin van de symptomen, in de vorm van ofwel zinkacetaat ofwel zinkgluconaat, zonder zinkbinders zoals citroenzuur, wijnsteenzuur, glycine, sorbitol of mannitol werkt het beste.
Goed bij verkoudheid, maar werkt het ook bij COVID-19?
Er zijn enkele veronderstelde mechanismen voor de mogelijke bescherming die zink kan bieden.
Het eerste is dat zink interactie aangaat met de aanhechting van rhinovirussen, de voornaamste oorzaak voor verkoudheid, aan onze cellen.
Dat gaat vermoedelijk niet helpen in het geval van COVID-19, omdat ons nieuwe coronavirus een andere landingsreceptor gebruikt.
Ook vertraagt zink de replicatie van het rhinovirus, althans in een petrischaaltje.
Hoe zit het met coronavirussen?
Zink remt het coronavirus dat SARS veroorzaakt af door te verstoren dat het virus zijn genetische code kan repliceren, maar dat was in samenhang met een chemische stof die zink in de cellen transporteerde.
Er zijn natuurlijke voedingsbestanddelen met een soortgelijke werking, maar zelfs als de virale replicatie kan worden afgeremd in je keel waar de pastille is, willen we het liefst de replicatie van het COVID-19-virus in de longen stoppen.
Maar een derde mechanisme waar zink kan helpen, lijkt veelbelovender: onze antivirale afweer versterken.
Zinkpillen geven aan bijvoorbeeld kinderen die vaker ernstige longontsteking hebben, bleek effectief in het verminderen van de sterfte met wel drie keer zoveel kans als bij placebo.
Drie keer zo hoge sterftecijfers in de groep die suikerpilletjes kreeg.
Deze studies vonden echter plaats in landen als Oeganda, India en Ecuador, waar mensen al een tekort aan zink zouden kunnen hebben gehad.
Dus ja, als je zink neemt terwijl je er tekort aan hebt, dan helpt het natuurlijk, maar het is niet zeker of dat ook zo was geweest in rijkere landen waar de bevolking algemeen beter voorzien is van micronutriënten.
Sommigen stelden dat het ondanks het ontbreken van klinische gegevens –zink is nog niet getest bij COVID-19– misschien wel zou kunnen helpen.
Ik betwijfel of het baat heeft bij goed-gevoede personen, maar genomen als voorgeschreven, schaadt het ook niet, hoewel zinkpillen en -pastilles tot misselijkheid kunnen leiden, vooral op een lege maag, en ook tot andere maag-darm-problemen.
En je moet nooit zink in je neus doen.
Bij de drogist vind je allerlei soorten neusgel, -spray en -stokjes met zink waarvan gedacht wordt dat je daardoor voorgoed je reuk kunt verliezen.
O, en eind goed al goed: dat meisje van drie overleefde de kanker, heeft nooit een terugval gehad, en ze is nu volwassen en zelf wetenschapper.