Toen de bekende chirurg Michael DeBakey werd gevraagd waarom zijn studies, gepubliceerd in de jaren '30, waarbij roken gelinkt werd aan longkanker, gewoon genegeerd werden, moest hij mensen eraan herinneren hoe het destijds was.
We waren een rokende samenleving. Je zag het in films. Je zag het overal. Medische congressen waren één grote waas van rook. Roken was, kort gezegd, normaal. Net alsof in het Congres de debatten over sigaretten en longkanker zouden plaatsvinden in met rook gevulde zalen.
Dat zet me aan het denken over wat er tegenwoordig op het ontbijtbuffet staat bij de bijeenkomsten van het comité voor voedingsadviezen. Ik had het al eens over een bekende statisticus, Ronald Fisher genaamd, die tekeer ging tegen wat hij propaganda noemde die het publiek ervan moest overtuigen dat sigaretten roken gevaarlijk was.
Fisher heeft een waardevolle bijdrage geleverd op het gebied van de statistiek, maar zijn analyse over longkanker en roken bleef gebrekkig doordat hij niet bereid was om alle beschikbare gegevens mee te nemen. Zijn rookgordijn kan zijn ontstaan doordat hij een betaalde consultant was voor de tabaksindustrie, maar ook omdat hij zelf rookte.
Misschien had hij er moeite mee om de samenhang te zien omdat hij zelf zo graag rookte, wat me aan het denken zet over sommige voedingsmiddelen waar voedingswetenschappers nog steeds dol op kunnen zijn.
Ik vind het nog altijd ironisch als wetenschappers aangeven vegetariër te zijn en aangeven dat hun eetpatroon een mogelijke belangenverstrengeling kan zijn, terwijl ik in geen van de 70.000 artikelen over vlees in de medische vakbladen ooit heb gezien dat een wetenschapper aangaf niet-vegetarisch te eten, want dat is normaal. Net zoals roken ooit normaal was.
Hoe kan iets dat zo normaal is zo slecht voor je zijn? En het is niet dat je dood neervalt als je één sigaret rookt. Kanker heeft tientallen jaren nodig om zich te ontwikkelen. Omdat destijds de meeste artsen zelf rookten en ze niet meteen eventuele schadelijke gevolgen konden waarnemen, aarzelden ze om zelfs maar de mogelijkheid van zo'n samenhang te aanvaarden, ondanks de berg aan bewijzen.
Het mag 25 jaar hebben geduurd totdat het rapport van de inspecteur uitkwam en nog langer tot de geneeskundige wereld er ook in wilde meegaan, maar nu zijn er geen advertenties meer waarin mensen worden aangemoedigd met: "Inhaleer naar hartenlust!" Nu zijn er advertenties waarmee de GGD weerwoord geeft.
Voor advertenties over eten hoef je niet helemaal terug te gaan tot: "Vlees...voor een goede gezondheid" of "Voedzaam spek" of artsen die vlees voorschrijven, of frisdrank, wat dat betreft. "De hemel zij dank dat Trix goede gewoonten aanleert!" Je weet dat er iets echt niet klopt als je adviezen over verstandig eten krijgt in advertenties voor sigaretten.
Tegenwoordig kun je zien dat hotdogs een certificaat krijgen van de Amerikaanse Hartstichting, of biefstukpuntjes, wat dat betreft. En wat was van alle voedingsmiddelen het eerste dat van de vereniging van diëtisten het label "Kids Eat Right" mocht voeren? Was het een appel? Broccoli misschien? Nee hoor, kaashapjes van Kraft.
Welnu, net zoals er in de jaren '30, '40 en '50 een voorhoede was die probeerde levens te redden, zijn er nu van die advertenties die het omdraaien van wat je met varkensdijen kunt doen tot wat varkensvlees met je dijen doet.
Het Physician's Committee for Responsible Medicine met hun campagne "Vlees is het nieuwe roken". Zoals dr. Barnard probeerde duidelijk te maken in een redactioneel schrijven in het Journal of Ethics van de American Medical Association: "Plantaardig eten is nu de voedingsequivalent van stoppen met roken."
Hoeveel mensen moeten er nog sterven totdat de GGD mensen aanraadt niet te wachten tot een openhartoperatie nodig is maar ook gezond te gaan eten? Net zoals we niet hoeven te wachten totdat onze dokter stopt met roken, om zelf te stoppen met roken, hoeven we niet te wachten tot onze dokter een cursus over voeding doet, of zijn eigen eetpatroon verbetert, om zelf gezonder te gaan eten.
Artsen bezitten geen beroepsmonopolie meer op informatie over gezondheid. Er is een democratisering van kennis gaande, en tot het systeem verandert, moeten we zelf de verantwoordelijkheid nemen voor onze eigen gezondheid, en die van ons gezin. We kunnen niet wachten tot de samenleving de wetenschap inhaalt, want het is een kwestie van leven of dood.
Toen dr. Kim A. Williams voorzitter werd van het American College of Cardiology, werd hem gevraagd waarom hij zijn eigen advies opvolgt en plantaardig eet. "Sterven vind ik niet erg," antwoordde dr. Williams. "maar het moet niet mijn eigen schuld zijn."